Możliwość odwołania darowizny już wykonanej uzależniona jest od zaistnienia przesłanki rażącej niewdzięczności obdarowanego. Zgodnie z art. 898 § 1 k.c. darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Instytucja odwołania darowizny oparta jest na moralnym obowiązku wdzięczności obdarowanego względem darczyńcy. Przesłanka rażącej niewdzięczności ma charakter ocenny. W przypadku sporu pomiędzy darczyńcą oraz obdarowanym, to Sąd uwzględniając stan faktyczny konkretnej sprawy ocenia, czy zachowanie obdarowanego wypełnia cechy „rażącej niewdzięczności”.

W orzecznictwie podkreśla się, że zachowanie obdarowanego może być uznanie za rażąco niewdzięczne, jeżeli będzie świadomym, rozmyślnym naruszeniem podstawowych obowiązków (wyrok SN z dnia 22 marca 2001 r., V CKN 1599/00).

Należy zauważyć, że instytucja odwołania darowizny ma charakter wyjątkowy, a możliwość odwołania darowizny uzależniona jest od jednoznacznie nagannej postawy obdarowanego. Trafnie wskazał w swoim wyroku z dnia 21 grudnia 2018 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie podkreślając, że „nie każdy czyn karalny, a nawet ukarany, musi mieć znamiona rażącej niewdzięczności. Z istoty bowiem tego pojęcia, wynika konieczność świadomego i celowego działania, aby skrzywdzić darczyńcę, a także świadomość, że popełnia się niewdzięczność. [..] Ustalenie niewdzięczności po stronie obdarowanego wymaga analizy motywów określonych zachowań wobec darczyńcy, m.in. ustalenia, czy nie były one powodowane lub wręcz prowokowane przez darczyńcę. Zachowaniu obdarowanego względem darczyńcy nie można przypisać cech rażącej niewdzięczności, jeśli źródłem konfliktów i awantur między stronami były nie tylko naganne zachowania obdarowanego i jego najbliższej rodziny, ale również działanie darczyńcy” (wyrok SA w Warszawie z dnia 21 grudnia 2018 r., sygn. akt: V ACa 1421/17, LEX nr 2610114).

Orzecznictwo sądów powszechnych opowiada się za możliwością odwołania darowizny jedynie w wyjątkowych sytuacjach, gdy działaniu obdarowanego można przypisać cechy świadomego oraz celowego działania, krzywdzącego darczyńcę. Konieczne jest także ustalenie, jakie było źródło konfliktu pomiędzy darczyńcą oraz obdarowanym, a zwłaszcza, czy zachowania obdarowanego nie były prowokowane przez darczyńcę.

Ocena spełnienia przesłanki „rażącej niewdzięczności” wymaga analizy konkretnych okoliczności danej sprawy. Brak jest ogólnej reguły pozwalające na uznanie zachowania obdarowanego wobec darczyńcy za rażąco niewdzięczne, każdorazowo konieczne jest rozpatrzenie stanu faktycznego pojedynczej sprawy.

Jeśli mają Państwo pytania lub wątpliwości związane z konkretnym postępowaniem, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.